Composteren
Waar laat je thuis je klokhuis of bananenschil? Als het goed is doe je die in de groene bak. Die is speciaal voor al het groente-, fruit-, en tuinafval. Als hij vol is wordt het afval opgehaald en op een grote hoop gegooid. Van die hele berg groente en fruitschillen wordt vervolgens zwarte aarde gemaakt. Dat wordt compost genoemd. Compost is goed plantenvoedsel, het kan zo de schooltuin in. Je planten zullen dan nog beter gaan groeien.
Een bananenschil verandert niet helemaal uit zichzelf in aarde. Daar zijn een heleboel beestjes, bacteriën en schimmels voor nodig. Die leven overal. Niet alleen in een composthoop, ook in de bodem. Aarde wordt dus ook gewoon in de natuur gemaakt. Ga maar eens in het bos kijken. Bladeren en dode planten vormen daar een laagje op de grond. In dit laagje wroeten allemaal pissebedden, miljoenpoten en wormen. Zij eten de plantenresten op en poepen die weer uit. Bacteriën en schimmels verteren de rest. Met z’n allen maken ze van de dode planten aarde.
Wil je zelf compost maken voor de schooltuin? Dat kan! Doe je bananenschil dan niet in de groene bak. Gooi hem op je eigen composthoop. Je kunt op die hoop alles gooien wat in de natuur kan vergaan. Dus geen glas, steen of blik. Gebruik bijvoorbeeld fruitschillen en groente-afval. Ook bladeren, gras en onkruid uit de tuin mogen erop. Eigenlijk kan bijna alles op de hoop wat ook in de groene bak mag. Maak grote stukken wel eerst wat kleiner. Dan vergaat het wat sneller.
Het is belangrijk dat je af en toe bij de composthoop gaat kijken. De beestjes die jouw bananenschil verteren hebben namelijk — net als jij — zuurstof en water nodig. Als de hoop te droog is moet je hem daarom begieten. En als het afval te dicht op elkaar plakt moet je hem luchtiger maken. Steek er dan maar gerust een schep of schoffel in en wroet de lagen goed los! Als je er goed voor zorgt is de hoop na ongeveer een half jaar in compost veranderd. Die aarde kan zo de tuin in.
Een composthoop ziet er wat rommelig uit. Je kunt er daarom ook een bak voor maken. Hoe je dat doet zie je op de volgende pagina.
Wist je dat?
Middenin een composthoop kan het erg warm worden. Soms wel 60 graden! Die warmte ontstaat als de beestjes, bacteriën en schimmels in de hoop heel hard aan het werk zijn.
toon extra informatie voor docenten
verberg extra informatie voor docenten
Informatie voor docenten
Wat te doen met al het afval dat elk jaar van de schooltuin komt? De ideale oplossing is het opzetten van een composthoop. Het levert vruchtbaar materiaal op dat elk jaar als basisbemesting voor de tuin kan dienen. Bovendien is het een goede structuurverbeteraar. De grond zal minder droogtegevoelig zijn en voedingsstoffen beter kunnen vasthouden.
Als u een composthoop gaat opzetten, zoek dan een ruimte waar minstens twee hopen kunnen liggen. Het is namelijk goed als een composthoop minimaal één keer wordt ‘omgezet’. Door het verplaatsen van de compost wordt het materiaal gemengd en de hoop weer luchtig gemaakt, wat het verteringsproces ten goede komt. Een composthoop heeft wel voldoende volume nodig, anders verliest hij teveel warmte en vocht. Voor kleinere hoeveelheden afval tegelijk kan een systeem met bakken worden gebruikt. Lees hierover meer op de volgende pagina.
In een goede composthoop zal gedurende een deel van het verteringsproces de temperatuur oplopen tot zo’n 60 graden. Het is belangrijk dat deze temperatuur wordt gehaald omdat verschillende ziektekiemen maar vooral onkruidzaden daarbij worden gedood. Bij het opbrengen van de compost in de tuin zult u dan minder last hebben van onkruid. (Zieke planten kunnen beter niet op de composthoop worden gegooid.) Om de benodigde temperatuur te bereiken hebben de afbraakorganismen voldoende water en zuurstof nodig. Is de composthoop te vochtig dan kunnen anaërobe bacteriën, die geen zuurstof nodig hebben, een rottingsproces op gang brengen waarbij stank vrijkomt.
Om een luchtige hoop op te zetten moet het materiaal goed gemengd worden. Er kan ook in laagjes worden gewerkt van ‘groen’ en ‘bruin’ materiaal. Met groen materiaal worden zachte resten bedoeld die veel vocht bevatten. Dat is bijvoorbeeld keukenafval en vers gemaaid gras. Bruin materiaal is droog en stug, zoals dorre bladeren en snoeiafval. Als de hoop te droog blijkt, kunt u hem begieten. Is hij te nat dan zal hij moeten worden opgeschud of gekeerd, waarbij vaste lagen worden losgemaakt.
De compost is na zo’n 6 tot 9 maanden klaar of ‘rijp’. Het is dan volledig aarde geworden en ruikt naar bosgrond. Halfrijpe compost kan ook al opgebracht worden, gebruik deze echter nooit bij het zaaien. Meer weten over composteren? Lees bijvoorbeeld de site Thuiscomposteren.be. Ook ECOstyle heeft informatie over dit onderwerp.
Tip:
Het composteerproces kan zelfs de klas in worden gehaald met een wormenbak. Er moet erg goed voor gezorgd worden maar als het lukt is het een mooie manier om het composteringsproces te laten zien. Lees het lesidee op de site van het Amsterdams NME Centrum.